ގަބުވެފައި އިން ކަހަލަ ގޮތަކަށް ޝަހާއަށް އިނދެވުނީ ބުނާނެ އެއްޗެއް ނޭންގިފައެވެ. ލޮލުން އޮހޮރެމުން ދިޔަ ކަރުނައަކަށް ނިމުމެއް ނައެވެ. އެހެނީ މިވަޤުތު ޝަހާގެ ލޮލުން އޮހެމުން އެދާ ކަރުނައަކީ ފާތުން އެފަދަ ޙާލަތަކަށް ގެނުވި މީހާ ދެކެ އައިސް ހުރި ރުޅި ކަމަށްވެސް ވެދާނެއެވެ. އެމީހަކަށް އޭގެ ޙައްޤު އަދަބު ދޭން ކިތަންމެ ބޭނުން ވެފައިވީނަމަވެސް، މިވަޤުތު އެކަމަށް ނުކުޅެދިފައިވާ މިންވަރު ވިސްނޭތީއެވެ. ޑރ. ފަރީޝާ ގެންދިޔައީ ކެތްތެރި ވުމަށާއި ހަމަޖެހުމަށް އެދި ޝަހާއަށް ހިތްވަރު ދެމުންނެވެ. ”ފަރީ ބުނޭ ތީ ދޮގެކޭ“ ޝަހާއަށް ގޮތްހުސްވި ކަހަލައެވެ. ހަމަ އެހެންމެ އެކަން ޤަބޫލުކުރަންވެސް ބޭނުން ނުވި ކަހަލައެވެ. ޝަހާ! އޯގާތެރިކަމުން ފުރިގެންވާ ގޮތަކަށް ޑރ. ފަރީޝާ، ޝަހާއަށް ގޮވާލިއެވެ. އަދި ހަމަ އެހާމެ އޯގާތެރިކަމާއިއެކު، ޝަހާގެ ބުރަކަށީގައި ފިރުމާލިއެވެ. އެހެނީ ޝަހާއަކީ އަހަރުތަކެއް ވަންދެން ފަރީޝާއާއިއެކު، މަސައްކަތް ކޮށްފައިވާ އަދި މިހާރުވެސް އެކުގައި މަސައްކަތްކުރަމުން ގެންދާ، ގާތް ރަޙުމަތްތެރިއެކެވެ. އެހެންކަމުން ޝަހާގެ ތަކުލީފު ފަރީޝާއަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް އިޙުސާސް ކުރެވެއެވެ. ”އެކަމަކު ފާތުން ހާދަ ހިތްވަރު ގަދައޭ. އެހުރިހާ ކަމެއް ތަހައްމަލު ކުރަމުން އެއައީ އެކަނިމާއެކަނި އެއްވެސް މީހަކަށް އެއިން އެއްވެސް ވޭނެއް ނުދައްކާ ވިއްޔަ. އަހަރެން އަބަދުވެސް އަހަރެންގެ އެކުވެރިޔާއާ މެދު ފަޚުރުވެރިވަން. އެކަމަކު މިއަދު އަހަރެންގެ ހިތުގައި ފާތުންއަށް ޓަކައި އޮތް ގަދަރާ އިޙުތިރާމު އެތައް ގުނައެއް އިތުރުވެއްޖެ. އޭނަގެ ކެތްތެރިކަމަށް އަހަރެން ސެލިއުޓް ކުރަން.“ ޝަހާ ދައްކަމުން ގެންދިޔަ ވާހަކަ ވަރަށް ކަނުލާ އަޑުއަހަން ޑރ. ފަރީޝާ ހުއްޓެވެ. އެވަޤުތު، ތަންކޮޅެއް ދުރުގައި ހުރި ފުރޮޅުލީ ގޮނޑިއެއްގެ އަތްގަނޑުގައި ހިފާ ދަމާލުމާއިއެކު، ޝަހާގެ ކައިރީގައި އެގޮނޑި ބަހައްޓާލިއެވެ. އަދި އެގޮނޑީގައި އިށީނދެލިއެވެ. އެއާއިއެކު، ހިތްވަރު ދިނުމުގެ ގޮތުން ވާހަކަ ދައްކަން ފެށިއެވެ. ”ޝަހާ، އަހަރެންނެއް ފާތުންއެއް ނުދަންނަން. އެކަމަކު ޝަހާ ވަރަށް ރަނގަޅަށް ދަންނަން. ތީ ވަރަށް ކެތްތެރި އަދި ހިތްވަރުގަދަ ކަނބަލެއް. އެކަން ޝަހާއާއިއެކު މިވީ ދުވަސްތަކުގަ ޝަހާގެ ފަރާތުން ފެނިފަ އެބަހުރި. އެހެންވިމަ، އަހަރެން ޤަބޫލު ކުރަނީ، ޝަހާގެ އެންމެ ގާތް އެކުވެރިޔާ އަކީވެސް ހަމަ އެހާ ހިތްވަރާ ކެތްތެރިކަން ހުންނާނެ މީހަކަށް ވާނެކަމަށް. ބުނަން މިއުޅޭ ވާހަކައަކީ، މިކަމުގަ ހުރި ކޮމްޕްލިކޭޝަންސް ފާތުންއަށް ކިޔައިދެމާ ހިނގާށޭ. އަދި ފާތުންއަށް ރަނގަޅު ފަރުވާއެއް ދިނުމަށް މެންޓަލީވެސް ތައްޔާރު ކުރަމާ ހިނގާށޭ. އެކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް ކުރެވޭނީ ޝަހާއަށް. މިބުނަނީކީ ޝަހާ އޭނަގެ ތެރަޕިސްޓަކަށް ވާށެކޭ ނޫން. އެކަން އެހެން ނުކުރެވޭނެކަންވެސް އަހަރެންނަށް އެނގޭ. އެކަމަކު މިވަޤުތު ފާތުންގެ އެންމެ ބޮޑު ސަޕޯޓަކަށް ވެވޭނީ ޝަހާއަށް. ހަމަ ޔަޤީން ފާތުންވެސް ގިވްއަޕެއް ނުކުރާނެކަން. އަދި ހަނދާން ކުރާތި، އަހަރެންވެސް ޝަހާއާއެކު، އެބަހުރިން.“ ވަރަށް ހިތްވަރު ކޮށްލާފައި ކޮޅަށް ތެދުވެ، ފަރީޝާގެ އަތުގަ ހިފާލާފައި ޝަހާ، ފަރީޝާއަށް ޝުކުރު އަދާކުރިއެވެ.

ފާތުންގެ ފަރުވާއާއި ބެހޭގޮތުން އެކި ގޮތްގޮތަށް ދެ ޑޮކްޓަރުން މަޝްވަރާ ކުރުމަށްފަހު، ފަރީޝާގެ ކޮންސަލްޓޭޝަން ރޫމްއިން ބޭރަށް ޝަހާ ނިކުތެވެ. އަދި ކުޑައިރުކޮޅަކު ރޫމްގެ ދޮރުމަތީގައި މަޑުކޮށްލިއެވެ. ދާނެ ވަކި ދިމާއެއް ނޭންގިފައި ހުރިކަހަލަ ގޮތަކަށެވެ. ކޮންމެ ގޮތެއްވިޔަސް ފާތުންއަށް އެފަދަ ޙާލަތެއް ކުރިމަތި ކުރުވި މީހަކު ބަލަން ޝަހާ ބޭނުންވިއެވެ. އެހެންކަމުން ފާތުންގެ ޑައިރީއިން އިތުރު އެއްޗެއް އޮޅުންފިލާތޯ ބެލުމަށް ޝަހާ ވިސްނާލިއެވެ.  ނުވަތަ އަނބުރާ ފާތުން ކައިރިޔަށް ދާނީތޯ ވިސްނާލިއެވެ. އެކަހަލަ ގޮތަކަށް ދެފިކުރެއްގައި ހުރުމަށްފަހު، މޯބައިލް ފޯނު ނަގާ، އަޙްސަންއަށް ގުޅިއެވެ. އަދި އިރުކޮޅަކު މަޑުކުރެވެން ހުރިއްޔާ ފާތުން ކައިރީގައި މަޑުކޮށްލަ ދިނުމަށް އެދުނެވެ. އަޙްސަން އެގޮތަށް އެއްބަސްވިއެވެ. އަޙްސަންއަށް ޝުކުރު އަދާކުރުމަށްފަހު، ޝަހާގެ ކާރުގައި ގެއާއި ދިމާއަށް މިސްރާބު ޖެހިއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ފާތުން އޮތީ ޝަހާގެ އިންތިޒާރުގައެވެ. ފާތުންގެ މާޒީގައި ވެދިޔަ ކަންތައް ޝަހާއަށް އެނގެނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ ބަލަން ފާތުން ބޭނުންވިއެވެ. އަޙްމަދު ބުނިގޮތުން ވިއްޔާ ފާތުންގެ ޑައިރީ މިހާރު އޮތީ ޝަހާގެ އަތުގައެވެ. އެޑައިރީ ކިޔާފައޮތީ ކިހާ މިންވަރަކަށް ކަމެއްވެސް ނުވަތަ ކިޔައިފި ކަމެއްވެސް ފާތުންއަކަށް ނޭންގެއެވެ. މިކަހަލަ ޚިޔާލު ތެކެއްގެ ތެރެއަށް ގެއްލިފައި އޮއްވާ ކޮޓަރިއަށް އެވަނީ ފާތުންގެ ބޮޑުދައިތަ އަދި އަޙްސަންއެވެ. ”އަހަރެންނަށް އަދި ކިހާ ދުވަހަކު މިތާ މިހެން އޮންނަން ޖެހޭނެތަ ބޮޑުދައިތާ؟ ޑޮކްޓަރ ވެސް ދުރުވެ އަހަރެން ބައްލަވާފަ އަހަރެން ކައިރީގަ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުބުނުއްވާ އެދުރުވީ ޝަހާ ގޮވައިގެން ބޭރަށް ވިއްޔަ؟ އަނެއްކާ މަގޭ ދަރިފުޅު ރަނގަޅުތަ ބޮޑުދައިތާ؟“ ކަންބޮޑުވެފައި އޮތް ކަހަލަ ގޮތަކަށް އޮވެ ފާތުން ސުވާލު ކުރިއެވެ. އެހުރިހާ ސުވާލެއް ކުރީ ހައްވައާއި ކަމުގައި ވީނަމަވެސް އެވަޤުތު ފާތުން ދިޔައީ މެދުކެނޑުމެއްނެތި، އަޙްސަންއަށް ވަށްކަޅިން ބަލަމުންނެވެ. އެކަން އަޙްސަންއަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް އެނގުނެވެ. އެވަޤުތު ފާތުންގެ އެނދުކައިރީގައި ބަހައްޓާފައި ހުރި ގޮނޑީގައި އަޙްސަން ގޮސް އިށީނދެލިއެވެ. އަދި ފާތުންއާއި އެކަނި ވާހަކައެއް ދައްކާލަން ބޭނުންވާ ކަމުގައި ހައްވަ އަދި އަޙްމަދު ގާތުގައި ބުންޏެވެ.

އެދެމީހުން އެކަކު އަނެކަށް ބަލައިލުމާއިއެކު، ކޮޓަރިން ބޭރަށް ނިކުމެލިއެވެ. ”ފާތުން، އަހަރެން ސުވާލެއް ކޮށްލަންތަ؟“ މިވަޤުތު ފާތުންއާއި ކޮންމެ ކޮންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކުމުގެ ޙައްޤެއް އަހްސަންއަށް ލިބިފައި ނުވާ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ވިސްނާލުމާއިއެކު، ފާތުންއާއި ސުވާލު ކޮށްލިއެވެ. ”ކޮށްބަލަ. އަހަރެންނަށް ޖަވާބު ދެވޭ ކަހަލަ ސުވާލެއް ވިއްޔާ ޖަވާބުވެސް ދޭނަން.“ ސުވާލު ކުރުމުގެ އިޒުނަ އަޙްސަންއަށް ފާތުން ދިނެވެ. ”އެކަމަކު އަހަރެން ފާތުންއާ އެއްވެސް ސުވާލެއް ކުރުމުގެ ކުރިން މީގެ އިރުކޮޅެއް ކުރިން ފާތުން އަހަރެންނާ ކުރި ސުވާލުގެ ޖަވާބު އަހަރެން ދޭން ބޭނުންވޭ.“ ފާތުން އޭރުގައި އަހްސަންއާއި ކުރި ސުވާލު ޚުދު ފާތުންވެސް ހަނދާން ނެތް ކަހަލައެވެ. އެހެނީ ނިތްކުރީގައި ސުވާލުމާކެއް ޖެހިފައިވާ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ނިތްކުރި ގޮށްޖަހާލިއެވެ.  ”ފާތުން އެހީމެއްނު އަހަރެން މެރީ ކުރީތޯ އަދި އަހަރެންގެ ކިތައް ކުދިން އެބަތިބިތޯ ދޯ!“ ”އާން ހަނދާން ވެއްޖެ. އެކަމަކު އެއީ އަހަރެން އެހެން ކުރި ސުވާލެއް ނޫނޭ. އަޙްސަން ބޭނުން ނުވަންޏާ ކޮންމެހެން އޭގެ ޖަވާބު ދޭނެކަމެއް ނެތް.“ އެސުވާލު ކުރެވުނީތީ ލަދުވެތި ވާކަހަލަ ގޮތެއް ފާތުންއަށް އިޙުސާސް ކުރެވުނެވެ. ”ނޫނޭ. އަހަރެން ބޭނުން އޭގެ ޖަވާބު ފާތުންއަށް ދޭން. އެއީ ކޮންމެހެން ފާތުންއަށް އެނގެން ޖެހޭނެ ކަމަކަށް ވާތީ.“ ފާތުން ހައިރާންވިއެވެ. ”ކީއްވެ ކޮންމެހެން އަހަރެންނަށް އެނގެން ޖެހެނީ؟ މަ މީ ކާކު؟“ ފާތުންގެ އެސުވާލުން އަޙްސަން ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ހިތްހަމަ ނުޖެހޭ ގޮތްވިއެވެ. އަދި މިހާރު އަޙްސަންގެ ލޯބި ފާތުން މުޅިން ހަނދާން ނައްތާލީ ކަމުގެ އިޙުސާސެއް ކުރެވެން ފެށިއެވެ. ”އެއީ އަހަރެންގެ ޙަޔާތުގެ ހުރިހާ ކަމެއްވެސް އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގެން ޖެހޭނެ އަދި އޭގެ އެންމެ ބޮޑު ޙައްޤުވެރިޔަކީ ފާތުން ކަމަށް ވާތީ. އަދިވެސް ފާތުންއަކަށް އިޙުސާސެއް ނުކުރެވޭތަ އަހަރެން ފާތުން ދެކެ ލޯބިވާ ވަރެއް. އަހަރެން އަދިވެސް މިހުރީ ފާތުންގެ އިންތިޒާރުގަ. އެއްވެސް އެއްޗެއް އަންގާނުލާ ފާތުން ފުރައިގެން ދިޔަ ދުވަހުން ފެށިގެން އަދިއަދަށް ދާންދެންވެސް އަހަރެން މިކުރަނީ އިންތިޒާރު. އެންމެ ހިނދުކޮޅަކަށްވެސް އުންމީދު ކަނޑާނުލާ. އަހަރެންގެ ފާތުން އަހަރެންނަށް އަނބުރާ ލިބޭނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން އަބަދުވެސް އަހަރެންގެ ހިތުގަ ބާއްވައިގެން. އެކަމަށް އެދި ދުޢާވެސް ކުރަމުން. އަދި މިއަދު އަހަރެން ކެތްތެރިކަމާއެކީ ކުރި ދުޢާ އިޖާބަ ކުރެއްވި ކަމުގެ އިޙުސާސްވެސް ކުރެވުނު. އެކަމަކު..“ އަޙްސަންގެ ވާހަކަ މިހާ ހިސާބަށް ދަންދެންވެސް ފާތުން އޮތީ ބުނާނެ އެއްޗެއް ނޭންގިފައެވެ. އެއްވެސް މީހަކު ފާތުންދެކެ ނުވަތަ އެހެން އެއްވެސް އިންސާނެއް ދެކެވެސް އެހާ ލޯބި ވެދާނެކަމަށް ޤަބޫލުކުރަން ފާތުންނަށް ދަތިވިއެވެ. ފާތުންގެ ޙަޔާތުގައި ކުރެވިފައިވާ ތަޖުރިބާގެ ހިތިކަންވެސް އޭގެ އަސްލަކަށް ވެދާނެއެވެ. އެވިސްނުމުގައި އޮއްވާ، އަޙްސަންގެ ވާހަކައިގަ އެބުނި ”އެކަމަކު“ އެއީ ފާތުންގެ ހިތް ބިރުގަންނުވާލި ލަފްޒަކަށް ވެއްޖެއެވެ. އަނެއްކާ އަޙްސަން ބުނަން އެއުޅެނީ ކީކޭބާއޭ ފާތުންއަށް ވިސްނަށް މަޖުބޫރު ކުރުވިއެވެ. ”އެކަމަކު ކިހިނެއްވީ؟ އަޙްސަން ތި ބުނަންއުޅޭ އެއްޗެއް ތަންކޮޅެއް ސާފުކޮށް ބުނެބަލަ.“ އަޙްސަންގެ ވާހަކަ އަޑުއަހަން ފާތުން ކެތްމަދުވެފައި ހުރިކަހަލައެވެ. ”އެކަމަކު ފާތުން އަހަރެން ފެންނަ ހިސާބަށް އަތުވެއްޖެކަން އެނގުމާއެކު ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް އަހަރެން ފާތުންނާ ހަމަޔަށް އައިސް ހުއްޓުނު ވަޤުތު އަހަރެންގެ ކަންފަތަށް މި އިވުނީ، ވޭތުވެދިޔަ ސަތާރަ އަހަރު އަހަރެން ފާތުންއަށްޓަކާ ކުރި އިންތިޒާރު ނިމުމަކަށް ގެނުވާފަދަ ޚަބަރެއް. އެވަޤުތުން ފެށިގެން އަހަރެންނަށް ފާތުން މިފެންނަނީ ތީ ކޮންމެވެސް އެހެން މީހެއްގެ ޢަމާނާތެއްގެ ގޮތުގަ.“ ފާތުންއަށް ރޮވޭގޮތް ވިއެވެ. ފާތުންގެ މަޖުބޫރީ ޙާލަތާއި މެދުގައެވެ. އާއެކެވެ. މިހާރު ފާތުންއަކީ މިނިވަނެކެވެ. އަހްސަން އެހީކުރާ ގޮތަށް އެއްވެސް މީހެއްގެ ޢަމާނާތެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް މުސްތަޤްބަލުގެ މަންމައެކެވެ. އެފަދަ ޙަލަތެއްގައި ހުރެ ފާތުން ކިތަންމެ ބޭނުންވިޔަސް އެހެން މީހެއްގެ ދިރިއުޅުން ހަލާކު ކޮށްލުމުގެ ޙައްޤެއް ފާތުންއަކަށް ނޯންނާނެއެވެ.

”އަޙްސަން ތި ކުރަން އުޅޭ ސުވާލު އަހަރެންނަށް މިހާރު އެގިއްޖެ. މިހާރަކު އަހަރެންނަކީ މީހެއްގެ އަތްބެއް ނޫން. ދާދި ފަހުން އަހަރެން ވަރިކުރީ. އަދި ވާނީ ދެހަފްތާވަރު.“ ފާތުން މިހެން ބުނިއިރު އެކަން އެހެން ވުމުގެ އެއްވެސް ކަހަލަ ހިތާމައެއް ފާތުންގެ މޫނުމައްޗަކުން އަޙްސަނައަކަށް ނުފެނެއެވެ. އެއާއި ޚިލާފަށް ފެންނަމުން ދިޔައީ ޒާތެއްގެ ހިތްހަމަ ޖެހުމެކެވެ. އެތައް ޒަމާން ތަކަކަށްފަހު ޖަލަކުން ސަލާމަތްވުމުން ލިބޭ ކަހަލަ އުފާވެރިކަމެއް ފާތުންގެ މޫނުމަތިން އަޙްސަންއަށް ފާހަގަ ކުރެވުނެވެ. ހަމައެއާއިއެކު، އަޙްސަން ކުރަން އުޅުނު ސުވާލުގެ ޖަވާބު ވަރަށް ރަނގަޅަށް ލިބިއްޖެއެވެ. އެކަމަށް ޓަކައި އަޙްސަން ވާންވީ އުފާ ކަމެއް ނުވަތަ ފާތުންގެ ޙަޔާތުގައި ދިމާވެފައިވާ ހިތާމަވެރި ކަންކަމަށްޓަކައި ހިތާމަ ކުރަންވީ ކަމެއް އަޙްސަންއަކަށް ނޭންގުނެވެ.

”ފާތުން. ފާތުންގެ ޙަޔާތުގަ ވި ހުރިހާ ކަމެއް އަހަރެން ދެނެގަންނަން ބޭނުން. އެހުރިހާ ވާހަކަތަކެއް ފާތުން އަހަރެންނަށް ކިޔައިދީފާނަންތަ؟“ އެވަޤުތު ފާތުންއަށް ގިސްލާ ރޮއެގަނެވުނެވެ. އަދި އަނެއް ފަރާތަށް މޫނު އަނބުރާލިއެވެ. އެމަންޒަރު ފެނުމާއިއެކު އަޙްސަންގެ ހިތްވެސް ފަޅައިގެން ދިޔައެވެ.  ފާތުންގެ އެހުރިހާ ހިތާމަތަކަށް ތަޞައްލީއެއް ހޯދައިދޭން އަޙްސަން ބޭނުންވިއެވެ. އެހެނަސް އަޙްސަންވެސް މަޖުބޫރެވެ. ކޮންމެ ގޮތެއްވިޔަސް އަދި ފާތުން އެއިނީ އެހެން މީހެއްގެ ޢިއްދާގައެވެ. ”އެންމެ ރަނގަޅު. އެހުރިހާ ވާހަކައެއް ދެއްކުމަކީ ފާތުންއަށް އެހާ އުނދަގޫކަމަކަށް ވަންޏާ އަޅާނުލާ. އަހަރެން ފާތުންއަކަށް މަޖުބޫރެއް ނުކުރާނަން. އެކަމަކު ފާތުންއަށް އެއްވެސް ކަމެއް ނާއިންސާފުން ކުރިމަތިވެފަ އޮތްކަމަށް ވާނަމަ، އިންސާފު ހޯދައިދޭން އަހަރެން މަސައްކަތް ކުރާނަން.“ އަޙްސަންގެ ވާހަކަ މިހާ ހިސާބަށް ދިއުމުން ފާތުން އޭނާގެ ލޮލުން އޮހޮރެމުން ދިޔަ ކަރުނަ ފޮހެލާފައި ފުން ނޭވާއެއް ލިއެވެ. އަދި އަޙްސަންއާއި ދިމާއަށް މޫނު އަނބުރާލިއެވެ. ”އަޙްސަން މިތާ މިއަދު އަހަރެން ކައިރިއަށް އައިސް އަހަރެންގެ ޙާލުބަލާ، އަހަރެންނަށް އެހީތެރިވާން ތިބުނި ބުނުމަކީވެސް އަހަރެން ކަހަލަ މީހަކަށް ޓަކައި ކޮށްދެވޭނެ ވަރަށް ބޮޑު ކަމެއް. އަދި ތީ ވަރަށް ބޮޑުވަރު.  އަހަރެންނަށް އެނގޭ އަހަރެންނަށްވެސް ހެޔޮއެދޭ ބަޔަކު މިދުނިޔޭގަ އެބަތިބިކަން. އަހަރެން އަޙްސަންއަށް އިތުބާރުވެސް ކުރަން. ހަމަ ކުރިއެކޭ އެއްގޮތަށް. އަދި އަހަރެންގެ ޙަޔާތުގަ ވޭތުވެދިޔަ ސަތާރަ އަހަރުގެ ތެރޭގަ ހިނގާދިޔަ ހުރިހާ ކަމެއް އަޙްސަންއަށް ކިޔައިދޭންވެސް ބޭނުން. އެންމެ ފަހުވަޤުތު އެއްވެސް އެއްޗެއް އަންގާނުލާ ފުރައިގެން ދިޔަ ސަބަބުވެސް އޮޅުންފިލުވައިދޭން ބޭނުން.“ ފާތުން އޭނާގެ ޙާލަތު އަޙްސަންއަށް އިއްވާއިދޭން ތައްޔާރުވިއެވެ. އެހެނަސް އެކަމަށް ހުރަސް އެޅީ ޚުދު އަޙްސަންއެވެ. އެހެނީ މިދަނޑިވަޅުގައި ފާތުންއަށް އެވަރުގެ ބޮޑު ތަކުލީފެއް ދޭން އަޙްސަން ބޭނުން ނުވީތީއެވެ. އެހެނަކަމުން ފާތުންގެ އަތުގައި އަޙްސަންގެ އަތް ކިރިޔާ ޖެހޭ ހިސާބުގައި، އެނދުމަތީގައި އަޙްސަންގެ އަތް މަޑުމަޑުން ބާއްވާލިއެވެ. ފާތުން ދައްކަން އުޅުން ވާހަކަ ހުއްޓުވުމުގެ ނިޔަތުގައެވެ. ފާތުން ތަންކޮޅެއް ހަމަޖެހިލަން ފުރުޞަތު ދިނުމުގެ ގޮތުންވެސް މެއެވެ. ވަރަށް ނޫންކަމަށް ހަދާފައި އަޙްސަންގެ އެއަތާއި ދިމާއަށް ފާތުން ބަލައިލިއެވެ. އެހިނދު ފާތުންއަށް ކުރެވުނީ، ފާތުންގެ އަތްމަތީގައި އަޙްސަންގެ އަތް މަޑުމަޑުން ބާއްވާލިކަހަލަ އިޙުސާސެކެވެ. ”އެންމެ ރަނގަޅު، ދެން ފާތުން ރެސްޓްކޮށްލާ އިނގޭ. އަހަރެން މިވަޤުތު ގޮސްލާނަން. ބޮޑުދައިތަމެންވެސް އެތިބީ ބޭރުގަ. އެމީހުންވެސް ތިބޭނީ ވާނުވާ ނޭންގިފަ“ ސަމާސާ ގޮތަކަށް އަޙްސަން ބުނެލިއެވެ. ފާތުން ހެއްވާލުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. ”ދެން އަޙްސަންވެސް ދޯ“ ފާތުން ލަދުގަންނަ ގޮތް ވިއެވެ. ’އާން. ތީ އަހަރުމެން ދެކެން ބޭނުންވާ ފާތުންއަކީ. އިންޝާﷲ މިފާތުން އަދި އަހަރުމެންނަށް ލިބޭނެ.“ ”އިންޝާﷲ“ ފާތުންގެ އުންމީދުވެސް އައުވި ކަހަލައެވެ. ކޮޓަރި ދޮރާއި ދިމާއަށް އަޙްސަން އެނބުރިލި ވަޤުތު ވަރަށް މަޑުމައިތިރިކޮށް ފާތުން އަޙްސަންއަށް ގޮވާލިއެވެ. ”އަދި އަންނާނަން ދޯ“ ވަރަށް އުންމީދުން ފުރިގެންވާ ގޮތަކަށް ފާތުން އަހާލިއެވެ. ”ޔަޤީންތާ“ އަންނާނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން އަޙްސަން ދިނެވެ. އަޙްސަން ދިއުމުން، ހައްވަ އަދި އަހްމަދު ކޮޓަރިއަށް ވަނެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެދެމީހުންގެ މެދުގައި ދެކެވުނީ ކޮން ވާހަކައެއްތޯ އޮޅުން ފިލުވާކަށް ހައްވައެއްވެސް އަދި އަޙްމަދެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުވިއެވެ. އެއާއި ޚިލާފަށް އެމީހުންނަށް ފާހަގަ ކުރެވުނީ ފާތުންގެ މޫނުމަތިން މިއިން ދުވަހަކު ފެނިފައި ނުވާވަރުގެ ހިތްހަމަ ޖެހުމެކެވެ. އެދެމީހުން ވަނުމާއިއެކު ޝަހާ ކޮބައިތޯ ފާތުން ސުވާލުކޮށްލިއެވެ. ”ޝަހާ ދައްތަ ދިޔައީ ގެއަށް. ކުޑަ ކަމެއް އޮތީމަ ކަމަށް ބުނީ. އަދި ބުނި ދޮންތަ ކައިރީގަ ބުނާށޭ ހަވީރުން އަންނާނަމޭ.“ ފާތުންގެ ސުވާލަށް އަޙްމަދު ޖަވާބު ދިނެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ޝަހާ އޭނާގެ ގެއަށްގޮސް އަވަސްވެގަތީ، ފާތުންގެ ޑައިރީ ކިޔާލުމަށެވެ. ފާތުންއަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ މައްސަލައިގެ ކުޑަނަމަވެސް މިންވަރެއް އޮޅުން ފިލާތޯ ބެލުމަށެވެ. ޝަހާގެ މިސްރާބު ހުރީ ކޮޓަރިއާއި ދިމާއަށެވެ. ޝަހާ ވަނުމާއިއެކު، މަންމަ ބޭރުގައި އިނދެފައި ގޮވާވެސް ލިއެވެ. އެހެނަސް އެބަ އަންނަމޭ ބުނެ، ދުވެފައި ކަހަލަ ގޮތަކަށް ގޮސް ވަނީ ކޮޓަރިއަށެވެ. މޭޒުމަތީގައި ބާއްވާފައިއޮތް ޑައިރީ ނަގާ، ހުޅުވާލި ވަޤުތު ޝަހާގެ މަންމަ ފަހަތުން ގޮވާލި އަޑު އިވުނެވެ. ”ޝަހާ ދަރިފުޅާ، ހާދަ ހާސްވެފައޭ ތިހުރީ. އަނެއްކާ ފާތުމަތު ރަނގަޅުތަ.“ މިހެން ބުނުމާއިއެކު، ޝަހާކައިރިއަށް ގޮސް ހުއްޓުނެވެ. ފުން ނޭވާއެއްލުމާއިއެކު، ޑައިރީ ލައްޕާލާފައި، ޝަހާވެސް އޭނާގެ މަންމައާއި ދިމާއަށް އެނބުރިލިއެވެ. ”އާން މަންމާ. ފާތުން މިހާރު ހޭއަރައިފި. ވާހަކަވެސް ދައްކާ. އެކަމަކު… “ ޝަހާގެ މަންމަގެ ހިތުގައި ސުވާލު އުފެދެން ފެށިއެވެ. ”ކިހިނެއްތަވީ ދަރިފުޅާ. ފާތުމަތަށް ވެގެން އުޅޭ ގޮތެއް ދަރިފުޅު އަދިވެސް މަންމަ ކައިރިއަކު ނުބުނަމެއްނު“ އެވަޤުތު ޝަހާ ގޮނޑިން ތެދުވެ، އޭނާގެ މަންމަގެ ދެކޮނޑުގައި މަޑުމަޑުން ދެއަތް ބާއްވާލާފައި، މަންމަ ގޮވައިގެންގޮސް އެނދުމަތީގައި ބޭންދިއެވެ. އަދި ފުން ނޭވާއެއް ލުމާއިއެކު، މަންމައަށް ފާތުންގެ ޙާލަތު ކިޔައިދޭން ފެށިއެވެ. ”މަންމާ، ފާތުން ބަނޑުބޮޑު. ބަނޑަށް މިހާރު ތިންމަސް“. ”ކީކޭ؟ ފާތުމަތު ބަނޑުބޮޑޭ؟ އެހެން ވެގެން ފާތުމަތު ރަށުން މިހާ ހިސާބަށް ގެންނަން ޖެހުނީ؟ އެޑްމިޓް ކުރަން ޖެހުނީ؟“ ޝަހާގެ މަންމަ ހައިރާން ވެގެންގޮސް ކޮށްފަ ނުކުރާނެ ސުވާލެއް ނޭންގުނު ކަހަލައެވެ. ”ނޫން މަންމާ. ފާތުން އެޑްމިޓް ކޮށްފަ އެއޮތީ ބައެއްކަހަލަ ކޮމްޕްލިކޭޝަންސް ހުރީމަ އިތުރު ފަރުވާ ބޭނުންވާތީ.“ މަންމަގެ ހާސްކަން ފިލުވައިދެވޭތޯ ޝަހާ މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. “ ކޮންކަހަލަ މައްސަލައެއް އުޅެނީ. މަންމަ ބޭނުން ފާތުމަތު ކައިރިއަށް ދާން.“ ޝަހާ މަންމަ ވަރަށް ކަންބޮޑުވިއެވެ. ”އެންމެ ރަނގަޅު މަންމާ. އަހަރެން ހަވީރު ދާއިރު ދާނީ މަންމަ ގޮވައިގެން. ތައްޔާރުވެގެން ހުންނަށްޗޭ އިނގޭ.“ ފާތުން ކައިރިއަށް މަންމަ ގެންދަން ޝަހާ އެއްބަސްވިއެވެ. ”އެންމެ ރަނގަޅު، ދެން ދަރިފުޅު ތިކުރަން އުޅޭ ކަމެއް ކޮށްލާ. މަންމަ ދަރިފުޅަކަށް އުދަގުލެއް ނުކުރާނަން. ޖޫސްތައްޓެއް ގެނެސްދެންތަ؟“ ޝަހާ ވަރަށް ވަރުބަލި ވެފައި ހުރިހެން ހީވެގެން މަންމަ ބުނެލިއެވެ. ”ވަރަށް ރަނގަޅު ކޮފީ ތައްޓެއް ލިބުނިއްޔާ“ ޝަހާގެ މަންމަ ކޮފީ ތައްޓެއް ހަދަން ދިއުމަށް ތެދުވުމާއިއެކު، ވަރަށް އޯގާތެރި ކަމާއިއެކު، ޝަހާގެ ބޯމަތީގައި އަތް ބާއްވާލިއެވެ. އަދި އެބަ އަންނަން ކަމަށްބުނެ، ކޮފީތައްޓެއެ ތައްޔާރު ކުރުމަށް ދިޔައެވެ.

އެވަޤުތުކޮޅުގެ ތެރޭގައި ޝަހާ ގެއަށް އައި އަސްލު މަޤްޞަދު ހަނދާން ނެތުނު ކަހަލައެވެ. އެހެނީ ކުއްލިއަކަށް ސިއްސައިގެން ގޮސް އެދުމަތިން ތެދުވިއެވެ. އަދި ޑައިރީ މަތިން ހަނދާން ވެގެން މޭޒުކައިރިއަށް ގޮސް އަށީންދެލިއެވެ. އަދި ޑައިރީ ނަގާ ހުޅުވާލިއެވެ.

”ޝަހާ، އަހަރެން މިއަދު މިއުޅެނީ މެރީކުރަން. އޭނައަށް ކިޔަނީ އިބްރާހިމް ރަޝީދު. ކުރުކޮށް ކިޔާ އުޅެނީ ރަޝީދު. އެކަމަކު އަހަރެން މިކަން މިކުރަނީ، އެއްގޮތަކަށްވެސް އަހަރެން ބޭނުންވެގެންނެއް ނޫން. ބައްޕަގެ އެދުމުގެ މަތިން. މިފަހަކަށް އައިސް ބައްޕަ އުޅެނީ ވަރަށް ބަލިކޮން. އަބަދު ކިޔަނީ ތިމަންނަ ދެން މާގިނަ ދުވަހަކު ދުނިޔެއަކު ނުހުންނާނޭ. ފާތުމަތުވެސް ދެން ޒަވާޖީ ޙަޔާތެއް ފަށަން އުޅޭށޭ. އެހެންވެގެން މިކަން ކުރަން އަހަރެންނަށް ޒާތަކަށް މަޖުބޫރުވީ. އެކަމަކު އަހަރެންނަކަށް އަޙްސަން މަތިން ހަނދާން ނައްތައެއް ނުލެވޭނެ. އޭނަ ހާދަ ރަނގަޅޭ. އެވީ ކުޑަދުވަސްކޮޅުގެ ތެރޭގަވެސް އަހަރެންނަށް ހާދަ ކެޔާ ކުރިއޭ. އެކަމަކު ޝަހާއެކޭ އެއްގޮތަށް އަހަރެން ރަށަށް އައީ އަޙްސަން ކައިރީގަވެސް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުބުނެ. އަޙްސަންވެސް ހުންނާނީ ވީގޮތެއް ނޭންގިފަ. ޝަހާ އަހަރެންނަށް ކަމެއް ކޮށްދީބަލަ. ދުވަހަކުކޮޅުން އަޙްސަންއާ ބައްދަލުވިޔަސް، އަހަރެންގެ މިވާހަކަތައް އަޙްސަންއަށް ކިޔައިދޭތި އިނގޭ. އަދި އަހަރެންގެ ފަރާތުން މަޢާފަށް އެދޭތި. އަހަރެން މެރީކުރަން މިއުޅެނީ އެއްކަލަ ކުރިން ބުނީމެއްނު އަހަރެން ގޭދޮށުން ފެނިގެން ގޮވާލާފަ ވާހަކަދެއްކި މީހެކޭ. އެމީހާޔާ. ބައްޕަ ބުނަނީ އެއަށްވުރެ ރަނގަޅު ބައިވެރިޔަކު އަހަރެންނަކަށް ނުލިބޭނެޔޯ. އާން ދެން އެހާވެސް ގޯހެއް ނޫން. އެކަމަކު ލޯބިނުވާ މީހަކާއެކު މުޅި ލައިފް ހޭދަކުރާނީ ކިހިނެއްބާއޭ އަހަރެން މި ހިތަށް އަރަނީ. ދެން އެނގިދާނެތާ ދޯ. އަހަރެން އެންމެ ދެރަވަނީ އަހަރެންގެ ޙަޔާތުގެ މިހާ މުހިންމު ދުވަހަކު ޝަހާ އަހަރެންގެ ކައިރީގަ ނެތީމަ. ޤަބޫލުކުރަން އަހަރެން ރަށަށް އައިފަހުންވެސް ޝަހާ އަހަރެންގެ ޚަބަރު ބަލަންވެގެން އެތައް ދުވަހެއް ވަންދެން މިރަށުގަ ހުރި ފޯނުބޫތަށް ގުޅިކަންވެސް. އޭރުގަ އަހަރެން އެކޯލްތަކަށް ޖަވާބުދޭން ނުދިޔައީ އޭރުގަ އަހަރެންނަށް އެއްވެސް ވާހަކައެއް ދެއްކެން ނެތީމަ. ޝަހާ ކައިރީގަ ދޮގުވެސް ހަދަން ބޭނުން ނުވީމަ. އެކަމަކު ފަހުން ޝަހާ ކޯލް ކުރުން ހުއްޓާލީމަ އެކޯލްތައް ވަރަށް ބޮޑަށް މިސްވެސްވި. އިންތިޒާރުވެސް ކުރިން. ޝަހާއެކޭ އެއްގޮތަށް އަޙްސަންވެސް އަހަރެންނަށް އެތައް ދުވަހެއް ވަންދެން ގުޅަމުން ގެންދިޔަ. އެކަމަކު އަޙްސަންއަކާވެސް ވާހަކައެއް ނުދައްކަން.“ ޑައިރީ މިހާހިސާބަށް ކިޔުމަށްފަހު، ޝަހާ މަޑުމަޑުން ދެލޯ މަރާލިއެވެ. އެދުވަސްތައް ޝަހާގެ ހަނދާނަށްވެސް އައިކަހަލައެވެ. ކުޑައިރުކޮޅަކު ވިސްނަން އިނުމަށްފަހު، ޑައިރީގެ އަނެއްޞަފްޙާއަށް އެއްލިއެވެ.

”ޝަހާ އަހަރެންގެ ބައްޕަ ނިޔައުވެއްޖެ. އެތައް ދުވަހަކު ބަލީގަ އުޅެފަ މިއަދު ނިޔާވީ. ކަށުކަމާކެމީގެ ހުރިހާ ކަމެއް ނިންމާލާފަ ހިތަށްއެރީ ޝަހާ ކައިރިގަވެސް ބުނަންވާނޭ. ޝަހާ ހިތަށް އަރާނެދޯ ފާތުން ހިއެއް ނުވެޔޭ އެހާ ދެރަވެފަ ހުރިހެނެއް. ދެރަވޭ. ވަރަށް ދެރަވޭ. އެކަމަކު އިންޝާﷲ އަހަރެން ހިތްވަރު ކުރާނަން. އާން. އަހަރެން ގެންގުޅެ ބޮޑުކުރި މައިބަފައިންގެ ފަހުން އަހަރެންގެ ހުރިހާވެސް މީހަކީ ބައްޕަ. އެކަމަކު ބައްޕަގެ ފަހު ދުވަސްތަކުގަ އަހަރެންނަށް ވަރަށް ގިނަ ނަޞޭހަތް ދިން. ދިރިއުޅުމުގަ ދިމާވާ ތަފާތު ދަތި އުނދަގޫތަކާ ކުރިމަތިލާނެ ގޮތް ކިޔައިދިން. ކެތްތެރިވާން ނަޞޭހަތްތެރިވި. ބައްޕަ ބުނިގޮތުގަ ވިއްޔާ، ދިމާވާ ކޮންމެ ހިތްދަތި ކަމެއްގެ ފަހަތުގަވެސް ކޮންމެވެސް ހެވެއް އޮންނާނެ. އިންސާނުންނަށް ޖެހޭނީ އެއިން ކޮންމެ ކަމަކާ ކެތްތެރިކަމާއެކީ ކުރިމަތިލާ، ލިބެން އޮތް ހެވަށް އިންތިޒާރުކުރަން. އަދި ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގަ ދުޢާ ދެންނެވުމަށްވުރެ މޮޅު ގޮތެއް ނޯންނާނެ. ދުޢާއަކީ އިންސާނާގެ އެންމެ ވަރުގަދަ ހަތިޔާރު.“ ޝަހާ ފެންކަޅިވިއެވެ. އަދި އޭނާގެ ރަޙުމަތްތެރިޔާގެ ހިތްވަރާއި ކެތްތެރިކަމަށް ފަޚުރުވެރިވިއެވެ. ފުން ނޭވާއެއް ލުމާއިއެކު އަނެއް ޞަފްޙާ ހުޅުވާލިއެވެ.

”ޝަހާ، އަހަރެން ސަލާމަތްކޮށްދީ.“ ޝަހާގެ ދެލޯ ބޮޑުވެގެން ދިޔައެވެ. އަދި ވަރަށް ރަނގަޅަށް ސަމާލުކަން ދީގެން ޑާއިރީ ކިޔަންފެށިއެވެ. ”އަހަރެން ކައިވެނި ކޮށްގެން މިއުޅެނީ އިންސާނަކާއެއްނޫން. އާން. ކައިވެނީގެ ކުރީކޮޅުގަ، ބައްޕަ ދުނިޔޭގަ ހުރިހާ ކަމެއްވެސް ދިޔައީ ވަރަށް ރަނގަޅަށް. ހުރިހާ ކަމެއްގަވެސް އަހަރެންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިން. އެކަމަކު ބައްޕަ ނިޔާވުމާއެކު އަހަރެންނަށް ފެންނަން ފެށީ މުޅިން އެހެން މީހެއް. ހުރިހާ ކަމެއްގަވެސް އަހަރެންގެ ކުށް ދައްކަންފެށީ. އަހަރެންނަށް ރަނގަޅަށް ކުރެވޭ އެއްވެސް ކަމެއް ނޯވޭ. އަދި އަހަރެންނާއެކު ކޯޓުގަ މަސައްކަތްކުރާ ފިރިހެން މުވައްޒަފުންނާ އަޅުވާވެސް ކިޔާ. އެކަމާހެދި އޮފީހުން ކެނޑެންވެސް އުޅުނިން. އެކަމަކު އެކަންވެސް ކުރާކަށް ޤަބޫލެއްނޫން. އަހަރެން މިއުޅެނީ ރަޝީދު ބުނިއްޔާ ބުނިގޮތެއް ހަދައިގެން. އެގޭ މީހުންވެސް އަހަރެންނަށް ވަރަށް ރަނގަޅު. އެހެންވީމަ ރަޝީދު ކަންތައްކުރާ ގޮތުގެ ވާހަކަ އެގޭ މީހުންކައިރީގަ ބުނާކަށްވެސް ނުކެރޭ. ބުނުން އެހާ ރަނގަޅެއްވެސް ނުވާނެތާ ދޯ. މިހާރު އަހަރެންނަށް އަނިޔާވެސްކުރޭ. އަދި މިހާރު އަހަރެން މިއިނީވެސް ބަލިވެ. ބަނޑަށް ދޮޅުމަސް. ވަރަށް ވޭނުގަ މިއުޅެނީ. ބޮޑުދައިތަ ކައިރީގަވެސް ބުނާކަށް ނުކެރޭނެ. އަހަރެން މިޙާލަތުގަ އިންދަ ރޭގަ އަހަރެން ރޭޕްވެސް ކޮށްފި. އެކި ގޮތްގޮތަށް އަނިޔާވެސް ކުރަމުން. އަހަރެން ބުނިހާވެސް އެއްޗަކީ ވަރުބަލި ވެފަ އޮތް ވާހަކަ. މާގިނައިން ހޮޑުލެވުނީމަ. ރޭގަ ރަޝީދު އހަރެންނާމެދު ކަންތައް ކުރިގޮތުން އަހަރެން މިބުނަނީ އޭނަ އަހަރެން ރޭޕް ކުރިއްޔޭ. އަހަރެންގެ އަނގަމަތީގަވެސް ބޮޑު ފޮތިގަނޑެއް އަޅާފައި އޮތީ. ބުނީ ހޮޑުލާފާނެތިއްޔޯ. މިއަދު އެބަ ބްލީޑްވެސް ވޭ“ ޑައިރީގެ އެޞަފްޙާއަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ޝަހާ ބަލައިލިއެވެ. ދެލޯ ކަރުނައިން ފުރިފައި ހުރުމުން ލޯ ރަނގަޅަށް ސާފުވެސް ކޮށްލާފައެވެ. ލިޔެފައިހުރި ބައެއް ތަންތަނަށް ފެންތިކި ވެރިފައި ހުރިހެން ހީވެގެންނެވެ. ޝަހާއަށް ވިސްނުނީ މާފަހުންނެވެ. އެއީ ފެންތިއްކެއް ނޫނެވެ. ޑައިރީ ލިޔަމުން ދިޔައިރު، ފާތުންގެ ލޮލުން އޮހޮރިފައި ހުރި ކަރުނައެވެ.