”އަޙްސަން“ ނުރުހުމުގެ ނަޒަރަކުން ބަލައިލުމާއިއެކު ފާތުން ގޮވާލިއެވެ. އެއަޑުގައި ވަނީ ހިތްހަމަ ނުޖެހުމާއި ހަރުކަށި ކަމެވެ. އަޙްސަން ބުނަން އެއުޅެނީ ކީކޭތޯ ބަލައިލަންވެސް ފާތުން ބޭނުން ނުވި ކަހަލައެވެ. ”ދެން އިތުރަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް އަޑު އަހާކަށް އަހަރެން ބޭނުމެއް ނޫން. އަހަރެންނަށް ރަނގަޅީ މިވަޤުތު އަޙްސަން މިތަނުން ދިޔައިއްޔާ.“ އަޙްސަންގެ އެ ޖުމުލަ އަޑު އިވުމާއިއެކު، ފާތުންއަށް ވީގޮތެއް ޚުދު ފާތުންއަކަށްވެސް ނޭންގުނެވެ. އަޙްސަންގެ ޤަދަރާއި އިޙުތިރާމު ކަނޑުވާލެވުނު ކަމުގެ އިޙުސާސްވެސް ފާތުންއަކަށް ނުކުރެވުނެވެ.  ދައްކަން ބޭނުންވި ވާހަކަ އިތުރަށް އޮޅުން ފިލުވައިދޭން  މަސައްކަތް ކުރަން އަޙްސަންވެސް ބޭނުން ނުވި ކަހަލައެވެ. އެހެނީ ފާތުންގެ އެ އަމުރުވެރި ޖުމުލަތަކަށް ރައްދު ދޭން މަޑުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، ބަސްއަހާ ތުއްތު ކުއްޖެއް ފަދައިން އިސްދަށަށް ޖަހައިގެން ހުރެ، އަޙްސަން ކޮޓަރިތެރެއިން ނިކުމެގެން ދިޔައީއެވެ. ޝަހާ އަދި އަޙްމަދުވެސް ތިބީ ބުނާނެ އެއްޗެއް ނޭންގިފައެވެ. މުޅި ކޮޓަރިތެރެއަށް ހަމަހިމޭންކަން ވެރިވެގެން ދިޔައެވެ. މީގެ އިރުކޮޅެއް ކުރިޔާ ޖެހެންދެން ފާތުންގެ ޙަޔާތަށް ވެރިވެފައިވާ ބޮޑު ތޫފާނުވެސް މިހާރު ފާތުން ހަނދާން ނެތިފައިވާ ކަހަލައެވެ. އެހެނީ އަދިވެސް ފާތުން އެއިނީ ރުޅި ގަދަވެފައެވެ. ލޮލުން ފައިބަމުން ދިޔަ ކަރުނައަކަށްވެސް ނިމުމެއް ނައެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު، ރުއިމުގެ އެއްވެސް ކުލަވަރެއް ފާތުންގެ މޫނުމަތިން ފެންނާކަށް ނެތެވެ. އެއާއި ޚިލާފަށް އަދިވެސް ފެންނަމުން ދަނީ ރުޅިވެރިކަމެވެ. އެވަޤުތު ޝަހާއާއި އަޙްމަދު އެކަކު އަނެކަކަށް ބަލައިލުމާއިއެކު، ނިތް އެއްލިއެވެ. ކިހިނެއްވީތޯ ސުވާލުކުރާ ކަހަލަ ގޮތަކަށެވެ.

ކޮޓަރިތެރެއަށް ވެރިވެފައިވާ ހަމަހިމޭންކަން ނައްތާލީ ޝަހާއެވެ. ”ފާތުން!“ މަޑުމައިތިރި ކަމާއިއެކު، ފާތުންގެ ކޮނޑުމަތީގައި އަތް ބާއްވާލަމުން ޝަހާ ގޮވާލިއެވެ. އަދި މަޑުމަޑުން ފާތުންގެ ކޮނޑުގައި ފިރުމާލިއެވެ. ”އިޓްސް އޯކޭ ފާތުން.“ އެހެން ބުނުމާއިއެކު ކައިރިގައި ހުރި މޭޒުގައި ބަހައްޓާފައި ހުރި ފެންތަށި ނަގާ، ފާތުން އަތަށް ދިއްކޮށްލިއެވެ. ފާތުންވެސް މަޑުމައިތިރި ކަމާއިއެކު ދެލޯ މަރާލިއެވެ. އެވަޤުތު ލޮލަށް ޖަމާވެފައި ހުރި ކަރުނަތައް އެއްފަހަރާ ކޯތާފަތް މައްޗަށް ފައިބައިގެން ދިޔައެވެ. އަދި މަޑުމަޑުން ތެދުވަން މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. ޝަހާގެ އެހީތެރި ކަމާއިއެކު ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ތެދުވެލާފައި އެނދުގައި ލެނގިލިއެވެ. އަޙްމަދު އަވަސްވެގަތީ، ބުރަކަށީގައި ޖައްސާލާނެ ބާލީހެއް ކައިރި ކޮށްލުމަށެވެ. ތެދުވެ އިށީންދެލުމާއިއެކު، ޝަހާ ދިއްކޮށްލި ފެންތަށީގައި ފާތުން ހިފިއެވެ. އަދި ކުޑަ ކޯވަރެއް ބޯލާފައި ޝަހާ އަތަށް ތަށި ދިއްކޮށްލިއެވެ. ”ފާތުން!“ އަނެއްކާވެސް ސުވާލުން ފުރިގެންވާ ނަޒަރަކުން ބަލައިލުމާއެކު، ޝަހާ ގޮވާލިއެވެ. އެހެނީ ޝަހާއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި މިހާރު ފާތުން އެއިނީ ވާހަކަ ދެއްކުމަށް ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ތައްޔާރު ވެފައެވެ. ”ވާހަކަ ދައްކާލަން އޯކޭތަ؟“ އާނއެކޭ ބުނުމުގެ ގޮތުން ފާތުން މަޑުމަޑުން ބޯ ޖަހާލިއެވެ. އެވަޤުތު ޝަހާ ފުންނޭވާއެއް ލުމާއިއެކު، ފާތުންއާއި ސުވާލު ކޮށްލިއެވެ. ”ކީއްވެ އަޙްސަން ދެކެ އެހާ ރުޅިއެއް ތި އައީ؟ ބުނަން އުޅުން އެއްޗެއް ރަނގަޅަށް އަޑު އަހާލިނަމަ.“ ފާތުންގެ މޫނު މަޑުމަޑުން ޝަހާއާއި ދިމާއަށް އަނބުރާލިއެވެ. އަދި ފުން ނޭވާއެއް ލުމާއިއެކު ވާހަކަދައްކަން ފެށިއެވެ. ”ޝަހާ ނިކަން ވިސްނާލަބަލަ، މިއޮއް ހުރިހާ ދުވަހު އަހަރެން ދިރިއުޅެމުން މިއައީ ބޮޑު އޮޅުންބޮޅުން ގަނޑެއްގެ ތެރޭގަ. އެތައް ދުވަހެއް ވަންދެން ރަހުމުކުޑަ އިންސާނެއްގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ދަށުގަ. ބިރުވެރިކަން އޮތީ އަހަރެންގެ ހަތަރެސް ފައިގަ ކަސްތޮޅު އަޅާފަ. ސަލާމަތްވާނެ ކަމުގެ އުންމީދުވެސް ހަމަ އެއްކޮން ކަނޑާލިން. އެންމެ ފަހުން އަހަރެން ކުރަމުން އައި އުންމީދުތައްވެސް ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ނެތިގެން އެދިޔައީ. އާން، ޤަބޫލުކުރަން އަހަރެންވެސް ދުނިޔޭގައި ދިރިހުރިއްޔާ ކޮންމެސް ގޮތަކަށް އުޅެން ޖެހޭނެކަން. ދިރިއުޅޭނެ ގޮތެއް ހޯދަންވެސް ޖެހޭނެކަން. އެކަމަކު އަހަރެންނަކީވެސް އިންސާނެކޭ ޝަހާ. އަހަރެންގެވެސް އިހުސާސްތަކެއް އޮންނާނެ ދޯ. އަދި މިއުޅެނީ ހަމައަށް ހިންދެމި ނުލެވިގެން. އަހަރެންގެ ދަރިފުޅު އަތުން ބިވެގެން ދިޔަތާ ގިނައިރުތަކެއް ނުވޭ. އަދި މިއުޅެނީ އަމިއްލަ ނަފްސާ މެދުވެސް ކަންތައް ކުރަންވީ ގޮތް ނޭންގިގެން. މިފަދަ ނާޒުކު ދަނޑިވަޅެއްގަ އަޙްސަން ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް އަހަރެންނަށް އެއްބަސްވާން ފަސޭހަވާނެތަ؟ އަޅެ ޝަހާ ބުނެބަލަ! އަޙްސަންގެ އެ ހުށައެޅުމަކީ ޖާއިޒް ހުށައެޅުމެއް ކަމަށް ޝަހާއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭތަ؟“ ތުރުތުރު އަޅައަޅާ ހުރި އަޑަކުން ފާތުން ވާހަކަ ދައްކަމުން ގެންދިޔައެވެ. އަދި އައިސް އިން ރުޅިގަނޑު ޝަހާ ކުރިމައްޗަށް އެއްފަހަރާ އޮއްސާލަން ބޭނުންވި ކަހަލައެވެ. ޝަހާ އިނީ ބުނާނެ އެއްޗެއް ނޭންގިފައެވެ. އަޙްމަދުވެސް ހަމަ އެފަދައެވެ. އިރުކޮޅަކު އެހެން އިނުމަށްފަހު، ޝަހާ ވާހަކަ ދައްކަން ފެށިއެވެ. ”ފާތުންގެ ޙާލަތާ އިޙުސާސްތައް އަހަރެންނަށް ވިސްނޭ. އެކަމަކު ދެން އިހަށް މިވަޤުތު ތިއިން އެއްވެސް ކަމަކާ ނުވިސްނަމާ ހިނގާ ދޯ. މިހާރު އެންމެ މުހިންމު ކަމަކީ ފާތުންއަށް ކޮމްޕްލީޓް ރެސްޓެއް ލިބުން. ދެން އިހަށް އޮށޯވެލާ. ނިދާލެވޭތޯ ބަލާ. ތިކަމާ ވާހަކަ ދައްކާނީ ތަންކޮޅެއް ހަމަޖެހިލައިގެން. އަޙްމަދުކޮއްކޮ މަޑުކޮށްލައްޗޭ އިނގޭ. ދައްތަ އަންނާނަން ގެއަށް ގޮސްލާފަ. މަންމަގެ ޙާލުވެސް ބަލައިލަން ވާނެއެއްނު ދޯ. ފާތުންގެ ބޭބީގެ ޚަބަރު ލިބުނީއްސުރެ ހުރީ ފާޑަކަށް ހުއްޓިފަ ކަހަލަ ގޮތަކަށް. މާ ބޮޑަކަށް ވާހަކައެއްވެސް ނުދައްކާ. އެންމެފަހުން ގެއަށްދާން ބޭނުންވެގެން ބުނީމަ ފޮނުވާލީ.“ އަޙްމަދު މަޑުކުރަން ބުނުމާއިއެކު، އޭނާގެ މަންމަވެސް އިރުކޮޅަކުން އަންނާނެ ކަމަށް ބުންޏެވެ. ޝަހާވެސް ފާތުން އެނދުގައި އޮށޯތުމަށް އެހީތެރިވެދީފައި، ގެއަށް ދިއުމަށް ހިނގައިގަތެވެ. އެހެންނަމަވެސް ވަކި ހިސާބަކަށް ދެވުމުން އަނެއްކާވެސް އެނބުރިލާފައި ފާތުންއަށް ގޮވާލިއެވެ. އެއިރު ފާތުން އޮތީ ލޯމަރާލައިގެންނެވެ. ޝަހާގެ ގޮވާލުމަށް އިޖާބަ ދިނުމުގެ ގޮތުން ލޯ ހުޅުވާލާފައި ޝަހާއާއި ދިމާއަށް ބަލައިލިއެވެ. ”އެންމެ ރަނގަޅުތަ އަހަރެން އަޙްސަންއާ ވާހަކަ ދައްކާލިޔަސް؟ އޭނަ އެބުނި އެއްޗެއްގެ އަސްލު މަޤްޞަދުވެސް ބަލައިލަން ރަނގަޅުތާ ދޯ.“ ޝަހާގެ އެދުމަށް އިޖާބަ ދިނުމުގެ ގޮތުން މަޑުމަޑުން ބޯ ޖަހާލުމާއިއެކު ދުލުން އާނއެކޭ ބުނެލިއެވެ. ހީވާގޮތުން މިހާރު ފާތުންއަށްވެސް ވިސްނިއްޖެ ކަހަލައެވެ. އެހެނީ ޝަހާއަށް ފާތުން ޖަވާބު ދިނީ، އަޙްސަންއާއި މުޙާތަބު ކުރެވުނީ ތަންކޮޅެއް ހަރުކަށިކޮންކަން  އިހުސާސް ކުރެވިފައި އޮތްކަހަލަ މޭރުމަކުންނެވެ.

ހޮސްޕިޓަލުން ނިކުމެގެން ގޮސް، ޝަހާ އޭނަގެ ގެއަށް ވަނުމަށް ދޮރު ހުޅުވާލި ވަޤުތު، ފަހަތުން މީހަކު ގޮވާލިހެން ހީވެގެން އެނބުރި ބަލައިލިއެވެ. އެވަޤުތު ފާތުންގެ ކުޑަބެދައްތަ އައިސް ޝަހާއާއި އަރާ ހަމަ ކުރަނީއެވެ. އަތުގައި ކުޑަ ކޮތަޅެއް އޮތެވެ. ހީވާގޮތުން އެއަންނަނީ ފިހާރައަކުންނެވެ.  ޝަހާއަށް އިތުރު އެއްޗެއް ނުބުނެވި އުޅެނިކޮށް، ކުޑަބެދައްތަ ވާހަކަ ދައްކަން ފެށިއެވެ. ”މިހިރަ ފިހާރައިން ނިކުންނަނިކޮށް ޝަހާ ފެނިގެން މި ގޮވާލީ ވާހަކައެއް އަހާލަންވެގެން. އަހަރެންނަށް ހީވާގޮތުން އަހަރެން އޮޅުން ފިލުވަން ބޭނުންވެގެން މިއުޅޭ ކަންތަކުގެ މަޢުލޫމާތު އެންމެ ރަނގަޅަށް ދެވޭނީ ޝަހާއަށް.“ ޝަހާގެ ހިތުގައި އުފެދުނީ ސުވާލެވެ. ”އަނެއްކާ ކޮންކަހަލަ ކަމެއްބާ؟“ ހީނލާފައި ޝަހާ ސުވާލުކުރިއެވެ. ”ތެދެއްތަ ފާތުމަތު އެބައޮތްތަ ހޮސްޕިޓަލުގަ އެޑްމިޓް ކޮށްފަ؟ ފާތުމަތު ބަނޑުބޮޑު ވާހަކަ އަޑުއެހިން. އަޅެ މީހަކާ އިންއިރުވެސް އަހަރުމެންނަށް އަންގާނުލިއެއްނު. ދެން އެހެންވިއްޔާ އެއީ ފާތުމަތުގެ ކިތައްވަނަ ދަރިފުޅުތަ؟“ ޝަހާ ދިޔައީ ސިއްސައިގެންނެވެ. ފާތުންގެ ޚަބަރު ލިބުނު ގޮތަކާއިމެދު ހައިރާންވިއެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ، ކުޑަބެދައްތަގެ ކުރި ސުވާލުތަކުގައި  ހުރީ ކަންބަލަން އުޅޭ ކަމުގެ ކުލަވަރެވެ. ޝަހާއަށް ދޭނެ ޖަވާބެއް ނޭންގުނު ކަހަލައެވެ. ކުޑަބެދައްތައަށް ފާތުންގެ މަޢުލޫމާތު ލިބުނީ ކޮންތާކުންތޯ ބަލަން ބޭނުންވެފައި ހުރިކަހަލަވެސް މެއެވެ. ޝަހާއަށް އިތުރު އެއްޗެއް ނުބުނެވި އުޅެނިކޮން ކުޑަބެދައްތަ އަނެއްކާވެސް އޭނާގެ ވާހަކައާއިގެން ކުރިޔަށް ދިޔައެވެ. ”އަހަރެންނަށް އެނގޭ ޝަހާ ތިހުރީ އަހަރެންނަށް ފާތުމަތުގެ ޚަބަރު ލިބުނީ ކިހިނެއްކަން ބަލަން ބޭނުންވެފަކަން.“ މިހެން ބުނުމާއިއެކު، ތުންފަތުގެ އެއްފަރާތަށް ދާމާލުމާއިއެކު ފާޑަކަށް ހީނލާފައި އަނެއްކާވެސް ވާހަކަ ދައްކަން ފެށިއެވެ. ”ޝަހާ ކަންބޮޑުނުވޭ. އަސްލު ވީގޮތަކީ، އަހަރުންގޭ މީހަކަށް ހޮސްޕިޓަލު ތެރެއިން ދޮންބެދައްތަގެ ކޮއްކޮ ހައްވަ ފެނުނީ. އޭނަޔާ އިސްވެ ވާހަކަ ދެއްކީވެސް ހައްވަ. ފާތުމަތު އެޑްމިޓް ކޮށްގެން އުޅޭ ވާހަކަޔާ، ބަނޑުބޮޑު ވާހަކަވެސް ބުނީ ހައްވައޭ ބުނީ. އޭނަ އަހަރެން ކައިރީގަ ބުނީ އިއްޔެގަ ދިމާވި ވާހަކަ.“ ޝަހާ ހަދާނެގޮތް ހުސްވި ކަހަލައެވެ. ފާތުންގެ މަޢުލޫމާތު ދެން އިތުރަށް ސިއްރުކޮށްގެން ވާނެކަމެއް ނެތްކަން ޝަހާއަށް ޤަބުލު ކުރެވެން ފެށިއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ފާތުންގެ ބޮޑުދައިތަ ކުށްވެރި ކުރުމުގެ ޚިޔާލުވެސް ޝަހާގެ ހިތަކު ނެތެވެ. އެހެނީ ފާތުންގެ ޙަޔާތުގައި ހިނގާދިޔަ އެތައްކަމެއް  ބޮޑުދައިތައަށް އެނގިފައި ނުވާނެކަން ޝަހާއަށް އެނގެއެވެ. އެގޮތުން މި ޢާއިލާއާއި ފާތުންގެ ގުޅުން ހީނަރު ވެފައިވާ މިންވަރާއި ސަބަބަކީވެސް ބޮޑުދައިތައަށް އެނގިފައިނުވާ ކަމެކެވެ. އެހެންވީއިރު އެއިން މީހަކާ ބައްދަލު ވުމުން ފާތުންގެ މަޢުލޫމާތު ދޭން ނުޖެހޭނެ ސަބަބެއްވެސް ބޮޑުދައިތައަކަށް ވިސްނިފައެއް ނޯންނާނެތާއެވެ. އެގޮތުގެ މަތިން ކުޑަބެދައްތަ ކުރި ސުވާލުތަކުގެ ޖަވާބުދޭން ޝަހާ ނިންމިއެވެ.  ”އާން ފާތުން އެބައޮތް ހޮސްޕިޓަލްގަ އެޑްމިޓް ކޮށްފަ. އެކަމަކު..“ ދެން އިތުރަށް މިވާހަކަ ކުރިޔަށް ގެންދާނީ ކިހިނެއްބާއޭ ޝަހާ ހިތަށް އެރިއެވެ. އެހެނީ އިތުރު މަޢުލޫމާތެއް ދީފިނަމަ، އިތުރު ތަފްސީލަށްވެސް ދާން ޖެހޭނެތީވެސް މެއެވެ. ޝަހާއަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި އެހުރިހާ ވާހަކަތަކެއް ދައްކަން އަދި ތަންކޮޅެއް އަވަހެވެ. ”އެކަމަކު؟“ ކުޑަބެދައްތަ މިހެން އަހާލުމާއިއެކު، ޝަހާގެ މޫނުމަތީގެ ކުލަވަރު ބަލާ ހޯދަން އުޅުނު ކަހަލަ ގޮތަކަށް ދެފަރާތަށް ކަޅި ހިންގާލިއެވެ. އަދި ރަނގަޅަށް ހަމަޖެހިލާފައި ހަށަންބަނދެލިއެވެ. ފާތުންނާއި ބެހޭގޮތުން ހުރިހާ އެއްޗެއް އޮޅުން ފިލުވައިގެން ނޫނީ މިފަހަރަކު މިތަނަކުން ގުޑައެއް ނުލާނަމޭ ބުނާކަހަލަ ގޮތެއް ހުރިހެންވެސް ހީވެއެވެ. ކުޑަބެދައްތަ ހުރިގޮތް ފެނިފައި ޝަހާ ކަންބޮޑުވާގޮތް ވިއެވެ. ”ފާތުންގެ ދަރިފުޅު މިހާރަކު ނެތް.“ މާބޮޑު ތަފްޞީލެއް ނުދީ ވާހަކަ ކުރިޔަށް ގެންދާނެ ގޮތެއް ޝަހާއަށް ނޭންގުނު ކަހަލައެވެ. ”ކީކޭ؟ ދަރިފުޅެއް ނެތޭ؟ ތި ބުނީ ހައްވަ ހެދީ ދޮގޭތަ؟ ފާތުމަތު ބަނޑުބޮޑެއް ނޫނޭތަ؟“ ކަންބަލަން ބޭނުންވެފައިވާ ކަހަލަ ރާގަކަށް ކުޑަބެދައްތަ އަހާލިއެވެ. ”ނޫނޭ. ފާތުން ބޮޑުދައިތަ ބުނީ އެއްގޮތަކަށްވެސް ދޮގު ވާހަކައެއް ނޫން. އަސްލު ފާތުން ގެނައީވެސް ޕްރެގްނެންސީގަ މައްސަލަތަކެއް ހުރެގެން. އެކަމަކު ހޮސްޕިޓަލްގަ އެޑްމިޓް ކޮށްފަ އޮއްވާ ރޭގަ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަނޑުގަ ރިއްސާފަ ކުއްޖާ އެބޯޓްވީ. ވަރަށް ބޮޑަށް އިންފެކްޓް ވެފަ ހުރުމުގެ ސަބަބުން ބަނޑުގައި ދަރިފުޅު ހަރުނުލީ  ކަމަށް ޑޮކްޓަރ ބުނުއްވީ“ ”ސުބުޙާނަﷲ. ހަމަ ތެދެއްތަ؟ ދެން ފާތުމަތުގެ ޙާލު ކިހިނެއް؟ އެފަކީރު ހާދަ ދެރަވާނޭ ދޯ. ތިވާހަކަ ވާނެ ސަޢީދު ކައިރީގަ ބުނަން. އަހަރުމެންވެސް ބޭނުން ފާތުމަތު ދެކިލަން ދާން. ދެން އެހެންވިއްޔާ ކޮބާ އޭނަގެ ފިރިމީހާ؟ އެއީ އެރަށު  މީހެއްތަ؟“ ކުޑަބެދައްތަގެ މޫނުމަތިން މިފަހަރު ޙަޤީޤަތުގައިވެސް ފެނުނީ  ފާތުންއަށް ޓަކައި ދެރަވެފައި ހުރިކަހަލަ ކުލަވަރެކެވެ. ”ފާތުންގެ ފިރިއެއް މިހާރަކު ނެތް. އޭނަ އިނީ ވަރިކޮށްފަ.“ މިހުރިހާ ވާހަކަތަކެއް ދައްކަން ޖެހޭތީ ޝަހާ ހުރީ ކުރާނެ ކަމެއް ނޭންގިފައެވެ. ފާތުންއަށް އެނގިޖެއްޔާ ވާނެ ގޮތެއްވެސް ނޭންގޭތީއެވެ. ފާތުން ހިތްހަމަ ނުޖެހިދާނެ ކަމުގެ ބިރު ހިތުތެރޭގައި އޮތުމާއިވެސް އެކުގައެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ދޮގު ހަދާކަށްވެސް ޝަހާގެ ހިތެއް ނުރުހެއެވެ. ”ވަރިކޮށްފައޭ؟ ކިހިނެއްބާވީ އަނެއްކާ؟ ހަމަގައިމުވެސް ފާތުމަތުއަކީ ނުލާހިކު ޚުލްޤު ހެޔޮ ކުއްޖެއް. ފިރިއަކަށް ދެރަގޮތެއް ހަދާނެ ކުއްޖެއް ނޫން އެއީކީ. ޔަޤީނޭ ތި ފިރިހެންމިހާ ވާނީ ވަރަށް ނުލަފާ މީހަކަށް. ދެން އެހެންވިއްޔާ ކޮބާ އެމީހާ މިހާރު؟“ ކުޑަބެދައްތަގެ ސުވާލުތަކަށް ނިމުމެއް ނާންނާނެކަން ޝަހާއަށް އެނގުނެވެ. ”ތީ ވަރަށް ދިގު ވާހަކައެއް. ތިވާހަކަތައް ދައްކާލަން ކޮންމެސް އެހެން ވަޤުތެއް ހޯދާނީ ދޯ. މިހާރު މިދަނީ ވަރަށް ލަސްވެގެން. އިންޝާﷲ އަދި ބައްދަލު ކޮށްލާނަން. ދެން ތިބުނީތާދޯ ފާތުން ކައިރިޔަށް ގޮސްލާނަމޭ. އޭރުންވެސް ބައެއް ކަންކަމާމެދު ވާހަކަ ދައްކާލަން ތަންކޮޅެއް ފަސޭހަވާނެއެއްނު ދޯ. ދެން ގޮސްލާނަން އިނގޭ.“ ކުޑަބެދައްތަގެ އަތުގެ މުލައްދަނޑީގައި މަޑުމަޑުން އަތް ބާއްވާލަމުން ވަރަށް އޯގާތެރިކަމާއިއެކު ޝަހާ ބުނެލިއެވެ. ހަމަ އެހާމެ އޯގާތެރި ހިނިތުންވުމަކާއިއެކުވެސް މެއެވެ. ”އާން އެންމެ ރަނގަޅު. ފާތުމަތަށް ސަލާމް ބުނާތި. އަދި ބުނާތި ދާނެ ވާހަކަވެސް.“ ލުއިލުއި ހިނިތުންވެލުމަކާއިއެކު، ބޯ ޖަހާލަމުން ކުޑަބެދައްތަގެ ވާހަކައަށް ޝަހާ އާނބަސް ދިނެވެ. ކުޑަބެދައްތަ ގެއާއި ދިމާއަށް މިސްރާބު ޖެހުމުން ޝަހާވެސް ގޮސް ވަނީ ގެއަށެވެ.

ޝަހާ ގެއަށް ވަދެގެން ދިޔައިރު މަންމަ އިނީ ސިޓިންގރޫމުގައި ހުރި ދިގު ސޯފާގައި އެއްއަރިމައްޗަށް ދެފައި ނަގައިގެން ދަތްދޮޅީގައި އަތް ވިއްދާލައިގެންނެވެ. ފުން ޚިޔާލެއްގެ ތެރެއަށް ގެއްލިފައި އިން ކަހަލަ ގޮތަކަށެވެ. ގޭތެރެއަށް ޝަހާ ވަތްކަންވެސް މަންމައަށް ނޭންގުނެވެ. ޝަހާ ވަރަށް މަޑުމައިތިރި ކަމާއިއެކު މަންމައަށް ގޮވާލިއވެ. އެހެންނަމަވެސް ޝަހާގެ އެގޮވާލުމުގެ އަޑު މަންމައަށް ނީވޭ ކަހަލައެވެ. މީގެ ކުރިން ޝަހާގެ އިންތިޒާރުގައި އިންނަ އެ މަންމަ، ޝަހާގެ ގޮވާލުމަކަށް އެއްވެސް ކަހަލަ އިޖާބައެއް މިއަދަކު ނުދިނެވެ. މަންމައަށް ވެފައި އިންގޮތެއް އޮޅުން ފިލުވަން ބޭނުންވެފައިވާ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ޝަހާވެސް މޫނު އަރިކޮށްލާފައި ބަލައިލިއެވެ. ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ފެންކަޅިވެފައި އިންހެން ހީވެގެން، ޝަހާ ގޮސް ކައިރީގައި އިށީނދެލިއެވެ. އަދި ވަރަށް މަޑުމައިތިރި ކަމާއިއެކު މަންމަގެ ކޮނޑުގައި އަތް އަޅުވާލިއެވެ. އެވަޤުތު މަންމަ ދިޔައީ ސިއްސައިގެންނެވެ. އަދި ދެލޮލަށް ޖަމާވެފައިވާ ފެންތައް ދެއަތުން ފޮހެލުމާއިއެކު، ޝަހާއާއި މުޚާތަބު ކުރިއެވެ. ”ދަރިފުޅު އައީދޯ. ފާތުމަތު ކިހިނެއްތަ މިހާރު؟ އެއްޗެއް ކާލަންވީނު.“ ޝަހާ ހަމަޖެހިލާފައި، މަންމަގެ އަތް ނަގާ ޝަހާގެ އަތާއިއެކު، އޭނާގެ އުނގުމަތީގައި ބާއްވާލިއެވެ. ނުހަނު އޯގާތެރިކަމާއިއެކުގައެވެ. ”މަންމާ. ފާތުންގެ ބޭބީ އެބޯޓްވީ ޚަބަރު ލިބުނު ވަޤުތު އެތަނުގައި ތިބި އެންމެންނަށް ކަހަލަ ގޮތަކަށް ވަރަށް ފުން އަސަރުތަކެއް ކުރުވި. އެކަކަށް އަޅާލާނެ އަނެކަކު ނެތޭ ބުންޏަސް ހަމަ ރަނގަޅުވާނެ. އެކަމަކު އެވަޤުތު މަންމައަށްކުރާނެ އަސަރު އަހަރެންނަށްވެސް އިޙުސާސް ނުކުރެވުނީތީ ވަރަށް ބޮޑަށް މަޢާފަށް އެދެން. އަހަރެންނަށް އެނގޭ ފާތުންއަކީ މަންމައަށްވެސް ކިހާ މުހިންމު މީހެއްކަން. އެކަމަކު އެވަޤުތު އަހަރެންނަކަށް ނޭންގެ އަހަރެންނަށް ވީގޮތެވެސް ބުނެދޭކަށް. އަހަރެންނަށް ހީވި އަހަރެންގެ އަމިއްލަ ދަރިއެކޭ ގެއްލިގެން އެދިޔައީ. ދެން އަނެއްކާ ފާތުންއަށް ކުރާނެ އަސަރު ވިސްނާފަވެސް އެވަޤުތު ކެތްކުރަން އުނދަގުވި. އެކަމަކު އަހަރެންނަށް ފާހަގަވި މަންމަ އިތުރު އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުބުނެ ފާރުގަ ލެނގިލައިގެން ރޯން ހުރިކަން. އެންމެ ކުޑަމިނުން ބޮޑުދައިތަ ކައިރިއަށްވެސް ނުދޭ.“ ޝަހާ މަންމައަށްވެސް އެންމެ ބޮޑަށް އެހީތެރިކަން ބޭނުންވި ވަޤުތު މަންމައަށް އަޅާނުލެވުނުކަމުގެ ދެރަ އިޙުސާސްވެފައި ހުރިކަހަލަ ގޮތަކަށް ޝަހާ ވާހަކަ ދައްކަމުން ގެންދިޔައެވެ. ”ސޮރީ މަންމާ.“ ޝަހާ މަންމަގެ ދެފައި ރަނގަޅަށް ބިންމައްޗަށް ތިރިކޮށްލާފައި ހަމަޖެހިލައިގެން އިށީންދެލިއެވެ. އަދި  ޝަހާ ހިފަހައްޓައިގެން އިން އަތްނަގާ، މަންމަގެ އަތްމައްޗަށްލާ، އޯގާތެރިކަމާއިއެކު އަތަށް ފިތާލިއެވެ. ”ދަރިފުޅާ، މަންމައަށްވެސް އެނގޭ ޝަހާއަކަށް ކަމާކަންފަށާ މަންމަ ކައިރިޔަކަށް ނާދެވޭނެކަން. ހަމަގައިމުވެސް އެވަޤުތުކޮޅު ވެގެން ދިޔައީ ދަރިފުޅު ތިބުނިހެން އަހަރުމެން އެންމެންނަށްވެސް ވަރަށް ފުން އަސަރުތަކެއް ކުރުވި ވަޤުތުކޮޅަކަށް. ކޮންމެ މީހަކުވެސް އުޅުނީ އަމިއްލަ ހާލައިގެން ނޫޅެވިގެން. އަދި ދަރިފުޅަށް ކުރާނެ އަސަރުވެސް އިޙުސާސް ކުރެވޭ. ފާތުމަތަކީ މި މަންމަގެ ބަނޑުން އުފަންވެފަ ހުރި ކުއްޖަކަށް ނުވި ނަމަވެސް ޙަސީނާ، ފާތުމަތު ގެނެސްގެން ދަރިއެއް ފަދައިން ގެންގުޅެން ފެށި ދުވަހުން ފެށިގެންވެސް މަންމަވެސް އޮންނަނީ އޭނަގެ މައްޗަށް ދަރި ކުލުނު ޖެހިފަ. އޭރުގަ ޝަހާގެ އުމުރުންވެސް ވާނީ ދޮޅުމަސް. އެހެންވީމަ މަންމައަށް ކުރެވުނީ މަންމަގެ މާމަ ދަރިޔަކު ގެއްލިގެން ދިޔަ ކަހަލަ އިޙުސާސެއް. އެހެންވެ ބުނާނެ އެއްޗެއް ނޭންގިފަ ހުރެވުނީ. އިތުރު މީހަކާ އަޅާލާނެ ހިތްވަރުވެސް އޭރުގަ ނެތުނީ. ފާތުމަތު ކުރިމައްޗަށް ދިއުމަށްވެސް އެވަޤުތު މަންމައަށް އުދަގޫވީމަ ގެއަށް އައީ.“ މަންމަ މިހެން ބުނުމާއިއެކު، ކައިރިއަށް ޖެހިލާފައި މަންމަގެ ގައިގާ ވަރަށް ލޯބިން ޝަހާ ބައްދާލިއެވެ. ”މަންމާ، އަހަރެންނަށް މަޢާފްކުރޭ. ޙަޤީޤަތުގަ އެއީ އަހަރެންގެ ފަރާތުން މަންމައަށް ލިބެން ޖެހޭނެ އުފަލެއް. އަހަރެންގެ ޢުމުރުގެ މިހާ ހިސާބަށް އައި އިރުވެސް ޒަވާޖީ ޙަޔާތެއް ނުފަށާ ހުރުން އެއީ މަންމައަށް ލިބެންވާ ވަރަށް ބޮޑު އުފަލަކުން މަންމަ މަޙުރޫމު ކުރުވި ކަމެއްކަން އަހަރެން ޤަބޫލުކުރަން.“ ޙަޤީޤަތުގައިވެސް ޝަހާ ވަރަށް ދެރަވެއްޖެއެވެ. ވަކި މީހަކަށް ޓަކައި މުޅި އުމުރު ހޭދަކޮށްލުމުން އޭގެ ދެރައާއި ހިތާމަ ތަހަންމަލުކުރަން ޖެހުނީ ހަމައެކަނި ތިމާއަށް ނޫންކަން މިއަދު ޝަހާއަށް އިޙުސާސް ކުރެވިއްޖެއެވެ. ”ތިކަމަކާ މަންމަ ދުވަހަކުވެސް ޝަކުވާއެއް ނުކުރަމެއްނު. ޝަހާ ހިކުރީ މަންމައަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނޭންގޭ ކަމަށްތަ؟“ ޝަހާ ހައިރާންވިއެވެ. އަދި މަންމައަށް އެނގެނީ ކޯޗެއް ކިހާވަރަކަށްތޯ ބަލަން ކެތްމަދުވިއެވެ. ”މަންމަ ތިބުނި އެއްޗެއް ނުވިސްނުނު. އަޅެ ތަންކޮޅެއް ރަނގަޅަށް ކިޔައިދީބަލަ. މަންމައަށް ކޯޗެއް އެނގެނީތަ؟“ ޝަހާގެ މޭ ތެޅެންފެށިއެވެ. އަނެއްކާ މަންމަ ދައްކަން އެއުޅެނީ އަޙްސަންގެ ވާހަކަބާއޭ ހިތަށް އަރާފައެވެ. ”މަންމައަށް އެނގޭ ޝަހާ ސްކޫލު ދައުރުގައި ކުއްޖަކު ދެކެ ލޯބިވީކަން. އެކުއްޖާ ބޭނުންވެގެން އުޅުނުކަންވެސް އެނގޭ. އެކުއްޖާ ނުލިބުނީމަ ޒަވާޖީ ޙަޔާތެއް ފަށަން ބޭނުންނުވީ ކަންވެސް މަންމައަށް އެނގޭ“ މަންމަގެ ވާހަކަ މިހާހިސާބަށް ދިއުމުން، ޝަހާގެ އަތްފައި ފިނިވާން ފެށިކަހަލަ އިޙުސާސެއް ކުރެވެން ފެށިއެވެ. މަންމަ ކައިރީގައި ހިއްސާ ނުކުރާ ވާހަކައެއް މަންމައަށް އެނގުނީ ކިހިނެއްބާއޭ ޝަހާ ހިތަށް އެރިއެވެ. ”މަންމާ، ތީ ކާކު ދެއްކި ވާހަކައެއް؟“ ޝަހާގެ މި ޙަޤީޤަތް މަންމައަށް އެނގެނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯ ޝަހާ އޮޅުންފިލުވަން ކެތްމަދުވިއެވެ. ”ދަރިފުޅު އުފަންވީ މި މަންމަގެ ބަނޑުން. ދަރިފުޅުގެ އުޅުމާ އާދަތަކަށް އަންނަ ބަދަލުވެސް އެންމެ ރަގަޅަށް ދެނެގަންނާނީ މި މަންމަ. އެހެން ނޫނަސް އެކި ފަހަރު މަތިން ޒަވާޖީ ހަޔާތެއް ފެށުމަށް މަންމަޔާ ބައްޕަ ދައްކަމުން ދިޔަ ވާހަކަތަކާ، ކުރަމުން ދިޔަ އިލްތިމާސްތަކަށް ދަރިފުޅު ދެމުންދިޔަ ބީރު ކަންފަތުގެ ސަބަބުންވެސް މަންމަ އަންދާޒާ ކުރިން އެކަހަލަ ކަމެއް އުޅެނީ ކަމަށް. އަސްލު ޙަޤީޤަތަށް ބުނަންޏާ މަންމައަކަށް އެކަހަލަ މާބޮޑު އެއްޗެއް އެނގިފައެއް ނެތް. އެކަމަކު ދެންމެގަ މަންމަ މި ދެއްކި ވާހަކައަށް ޝަހާ ތި އިޖާބަދިން ގޮތާ، ސުވާލުކުރި ގޮތުންވެސް މަންމައަށް އެނގިއްޖެ އަސްލު ޙަޤީޤަތަކީ އެއީކަން.“ މަންމަގެ ވާހަކަ އަޑުއަހާފައި ޝަހާ ފެންކަޅިވިއެވެ. އާނއެކެވެ. އަނދިރީގެ ތެރެއަށް  އެއްލައިގެންވެސް މަންމަ އެފޮނުވާލި ތީރު ޖެހުނީ އަމާޒަށެވެ. މަންމަ ކުރި އަންދާޒާ ކިތަންމެހާވެސް ސީދަލެވެ. އެހެނަސް ހިތަކީ އެއްވެސް މީހެއްގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި އޮންނަ އެއްޗެއް ނޫންތާއެވެ. ވަކި އިންސާނަކު ދެކެ ލޯބިވެވި، އެމީހަކަށް ޓަކައި އުމުރު ހޭދަކޮށްލުމަކީވެސް ޝަހާ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ކުރި ކަމެއް ނޫންކަމަށް ޝަހާއަށް ޤަބޫލު ކުރެވެއެވެ. އެއީ އެހެންމީހެއްގެ ޢަމާނާތެއްކަމަށް ވުން އެއީ އެހެންކަމެއްތާއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު، އެކަމަކާ ޝަހާ ހިތާމައެއްވެސް ނުކުރެއެވެ. އެހެނީ އެ އެހެން މީހަކީވެސް ޝަހާއަކަށް ދުރުހިލޭ މީހެއް ނޫނެވެ. އެއާއި ޚިލާފަށް އެއީ، އެމީހެއްގެ ދިރިއުޅުން އާރާސްތު ކުރުމަށްޓަކައި، ކޮންމެފަދަ ޤުރުބާނީއެއްވެސް ދެވިދާނެފަދަ އެންމެ ގާތް އެކުވެރިޔާއެވެ. އެހެނަސް ޝަހާގެ ދިރިއުޅުމުގެ މި ޙަޤީޤަތް ފާތުންއަށް އަންގާކަށް ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. އަދި އަމުދުން މިހާރު އެވާހަކަތައް ދައްކައިގެން ފާތުންއަށް ދެވޭނީ އިތުރު ހިތާމައެއްކަން ޝަހާއަށް އިޙުސާސް ކުރެވޭތީވެސް މެއެވެ.  އެހެނަސް ވޭތުވެދިޔަ ސަތާރަ އަހަރު ޝަހާގެ ޙަޔާތުގައި ހިނގާދިޔަ ހުރިހާ ކަމެއް ފާތުންއަށް ކިޔައިދޭން ޝަހާ ބޭނުމެވެ. އަޙްސަންއަށް ޓަކައި ޝަހާގެ ހިތުގައި އޮތް ލޯބީގެ ބާބު ފިޔަވައެވެ. އެހެނީ، އަޙްސަންގެ ހުށައެޅުން ޤަބޫލުކޮށް، އަޙްސަންގެ އަތްމައްޗަށް ފާތުންގެ ހިތް ދޫކޮށްލެވުނު ކަމުގެ ދެރަވެސް ފާތުންއަށް އިޙުސާސް ކުރުވަން ޝަހާ ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. އާއެކެވެ. އޭރު އަޙްސަންގެ ލޯބި ފާތުން ޤަބޫލުކުރީ އޭނަގެ ޙަޔާތުގެވެސް ވަރަށް ނާޒުކު ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. އޯގާތެރިކަމާއިއެކީ އަޅާލާނެ މިތުރަކަށް ބޭނުންވެފައި ހުރި ވަޤުތެއްގައެވެ. އަޙްސަންގެ ފަރާތުން ލިބުނު ލޯތްބާއި އަޅާލުމަކީ، އެއަށް އިންކާރު ކުރެވޭ ވަރުގެ ކަމަކަށް ފާތުންއަށް އެއިރު ނުވީއެވެ. އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުން ހިތް ބޭރުނުކޮށް ވޭތޯ ފާތުން އެތައް މަސައްކަތެއް ކުރިއެވެ. ޝަހާގެ ޙައްޤުގައެވެ. އެހެނަސް ކަން ހިނގާނީ ތަޤުދީރު ނިޔާކުރާ ގޮތަކަށެވެ. ކޮންމެ އިންސާނަކަށްވެސް ފޮނި ހުވަފެންތަކެއްގެ އުންމީދު ކުރުމުގެ ޙައްޤު އޮންނާނެއެވެ. އެހެނަސް އެންމެންގެ ހުވަފެންތަކުގައި ޙަޤީޤީ ކުލަ ޖެހޭކަން ލާޒިމެއް ނޫންތާއެވެ. އެއީ ވާނެ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ. އަޙްސަން މިއަދުވެސް އެހުރީ، އޭނާގެ ލޯބި ޙާޞިލުކުރެވޭނެ ކަމުގެ އުންމީދުގައެވެ. ޝަހާ ކިތަންމެ ބޭނުންވިޔަސް،  އޭނާ އެންމެ ޅަދުވަހުން ފެށިގެން ޙާޞިލުކުރަން ބޭނުންވި އިންސާނާ ދެން ނުލިބޭނެކަން ހިތުގެ އަޑިން ޤަބޫލުކުރެއެވެ. ފާތުންގެ ކުރިމަގު ދެން ގެންދާނީ ކޮން މިސްރާބަކަށްކަން ޚުދު ފާތުންއަށްވެސް ނޭންގޭ ކަހަލައެވެ.

• ނުނިމޭ –